Yapay zeka (AI), günümüzde teknolojinin en hızlı gelişen alanlarından biri. 2025 yılına yaklaşırken, AI’nın hayatımızın her alanına entegre olmaya devam edeceğini ve yeni, çığır açan trendlerin ortaya çıkacağını görüyoruz. Bu makalede, 2025’in en popüler AI trendlerini detaylı bir şekilde inceleyeceğiz. Bu trendler, iş dünyasından sağlığa, eğitimden eğlenceye kadar birçok sektörü derinden etkileyecek potansiyele sahip.

Yapay Zekanın Yükselişi: 2025’e Doğru Bir Bakış

Yapay zeka, son yıllarda kaydettiği ilerlemelerle adından sıkça söz ettiriyor. Özellikle makine öğrenimi, derin öğrenme ve doğal dil işleme gibi alt alanlardaki gelişmeler, AI’nın yeteneklerini önemli ölçüde artırdı. 2025 yılında, bu gelişmelerin daha da olgunlaşması ve yaygınlaşması bekleniyor. 2025 AI trendleri, sadece teknoloji meraklılarını değil, aynı zamanda iş liderlerini, yatırımcıları ve politika yapıcıları da yakından ilgilendiriyor.

2025’in En Popüler AI Trendleri: Detaylı İnceleme

İşte 2025 yılında öne çıkması beklenen en önemli yapay zeka trendleri:

1. Büyük Dil Modelleri (LLM’ler) ve Üretken Yapay Zeka

Büyük dil modelleri (LLM’ler), son yıllarda yapay zeka alanında devrim yaratmıştır. Bu modeller, büyük miktarda metin verisi üzerinde eğitilerek insan benzeri metinler üretebilir, çeviri yapabilir, soruları yanıtlayabilir ve hatta kod yazabilir. 2025 yılında, LLM’lerin daha da gelişmesi ve yaygınlaşması bekleniyor. Özellikle üretken yapay zeka (Generative AI) alanında, LLM’ler sayesinde yeni sanat eserleri, müzikler, videolar ve diğer yaratıcı içerikler üretmek mümkün olacak. Örneğin, sadece birkaç kelimeyle bir tablo oluşturmak veya bir senaryo yazmak gibi.

Örnek: OpenAI’ın GPT-4 modeli, Google’ın LaMDA’sı ve Meta’nın LLaMA’sı gibi LLM’ler, 2025 yılında daha da gelişerek farklı sektörlerde kullanılmaya başlanacak. Bu modeller, müşteri hizmetlerinden içerik üretimine, eğitimden araştırmaya kadar birçok alanda insanlara yardımcı olacak.

2. Otonom Sistemler ve Robotik

Otonom sistemler, insan müdahalesi olmadan karar verebilen ve hareket edebilen sistemlerdir. Bu sistemler, robotik, sürücüsüz araçlar, dronlar ve diğer otonom cihazları içerir. 2025 yılında, otonom sistemlerin daha da gelişmesi ve yaygınlaşması bekleniyor. Özellikle lojistik, taşımacılık, üretim ve sağlık gibi sektörlerde, otonom sistemler sayesinde verimlilik artışı ve maliyet düşüşü sağlanacak.

Örnek: Sürücüsüz araçlar, 2025 yılında daha yaygın hale gelecek ve şehir içi ulaşımı dönüştürecek. Ayrıca, otonom robotlar, depolarda ve fabrikalarda daha fazla görev üstlenecek ve insan işgücüne olan ihtiyacı azaltacak.

3. Yapay Zeka Destekli siber güvenlik

Siber saldırılar, günümüzde şirketler ve bireyler için büyük bir tehdit oluşturuyor. Yapay zeka, siber güvenlik alanında yeni bir çözüm sunuyor. AI, kötü amaçlı yazılımları tespit etmek, saldırıları engellemek ve güvenlik açıklarını kapatmak için kullanılabilir. 2025 yılında, yapay zeka destekli siber güvenlik çözümlerinin daha da gelişmesi ve yaygınlaşması bekleniyor. Bu sayede, siber saldırılara karşı daha etkili bir şekilde korunmak mümkün olacak.

Örnek: Yapay zeka, ağ trafiğini analiz ederek anormal davranışları tespit edebilir ve potansiyel saldırıları önceden tahmin edebilir. Ayrıca, AI, kimlik avı saldırılarını tespit etmek ve kullanıcıları uyarmak için kullanılabilir.

4. Kişiselleştirilmiş Tıp ve Sağlık Hizmetleri

Yapay zeka, tıp ve sağlık hizmetleri alanında devrim yaratma potansiyeline sahip. AI, hastalıkları teşhis etmek, tedavi planları oluşturmak ve ilaç geliştirmek için kullanılabilir. 2025 yılında, yapay zeka destekli kişiselleştirilmiş tıp ve sağlık hizmetlerinin daha da gelişmesi ve yaygınlaşması bekleniyor. Bu sayede, hastaların ihtiyaçlarına daha uygun ve etkili tedaviler sunmak mümkün olacak.

Örnek: Yapay zeka, genetik verileri analiz ederek hastaların hastalıklara yatkınlığını belirleyebilir ve kişiselleştirilmiş tedavi planları oluşturabilir. Ayrıca, AI, tıbbi görüntüleri (röntgen, MR, BT) analiz ederek hastalıkları daha hızlı ve doğru bir şekilde teşhis edebilir.

5. Sorumlu ve Etik Yapay Zeka

Yapay zeka teknolojilerinin gelişimiyle birlikte, etik ve sorumluluk konuları da önem kazanıyor. AI sistemlerinin adil, şeffaf ve güvenilir olması gerekiyor. 2025 yılında, sorumlu ve etik yapay zeka (Responsible AI) konusuna daha fazla önem verilmesi bekleniyor. Bu kapsamda, AI sistemlerinin tasarımında ve kullanımında etik ilkelerin gözetilmesi, veri gizliliğinin korunması ve ayrımcılığın önlenmesi gibi konulara dikkat edilecek.

Örnek: AI sistemlerinin karar verme süreçlerinde şeffaflık sağlanması, kullanıcıların AI’nın nasıl çalıştığını anlamasına yardımcı olacaktır. Ayrıca, AI sistemlerinin adil olması ve farklı gruplara karşı ayrımcılık yapmaması önemlidir.

6. Yapay Zeka ve Nesnelerin İnterneti (IoT) Entegrasyonu

Nesnelerin İnterneti (IoT), cihazların birbirleriyle ve internetle iletişim kurmasını sağlayan bir teknolojidir. Yapay zeka, IoT cihazlarından elde edilen verileri analiz ederek daha akıllı ve verimli sistemler oluşturulmasına yardımcı olabilir. 2025 yılında, yapay zeka ve IoT entegrasyonunun daha da artması bekleniyor. Bu sayede, akıllı şehirler, akıllı evler, akıllı fabrikalar ve diğer akıllı sistemler daha yaygın hale gelecek.

Örnek: Akıllı şehirlerde, IoT sensörlerinden elde edilen veriler yapay zeka tarafından analiz edilerek trafik akışı optimize edilebilir, enerji tüketimi azaltılabilir ve kamu hizmetleri iyileştirilebilir.

7. Kenar (Edge) Yapay Zeka

Kenar yapay zeka (Edge AI), yapay zeka işlemlerinin bulut yerine cihaz üzerinde gerçekleştirilmesini ifade eder. Bu sayede, veri işleme hızı artar, gecikme süresi azalır ve veri gizliliği korunur. 2025 yılında, kenar yapay zekanın daha da gelişmesi ve yaygınlaşması bekleniyor. Özellikle otonom sistemler, robotik ve IoT gibi alanlarda, kenar yapay zeka sayesinde daha hızlı ve güvenilir sistemler oluşturulabilir.

Örnek: Sürücüsüz araçlarda, kenar yapay zeka sayesinde araç, çevresindeki nesneleri daha hızlı bir şekilde algılayabilir ve tepki verebilir. Bu da sürüş güvenliğini artırır.

2025 AI Trendlerinin Sektörlere Etkisi

2025 AI trendleri, birçok sektörü derinden etkileyecek potansiyele sahip. İşte bazı örnekler:

2025 AI Trendlerine Hazırlık

2025 AI trendlerine hazırlanmak için şirketlerin ve bireylerin yapabileceği birçok şey var. İşte bazı öneriler:

• AI teknolojileri hakkında bilgi edinin ve güncel kalın.
• AI yeteneklerinizi geliştirin (makine öğrenimi, veri bilimi, vb.).
• AI projeleri geliştirin ve deneyim kazanın.
• AI etik ve sorumluluk konularına dikkat edin.
• AI stratejinizi oluşturun ve uygulayın.

Sonuç

2025’in en popüler AI trendleri, teknolojinin geleceğini şekillendirecek ve hayatımızın her alanında önemli değişikliklere yol açacak. Bu trendlere hazırlıklı olmak, şirketlerin ve bireylerin rekabet avantajı elde etmesine ve geleceğe daha iyi hazırlanmasına yardımcı olacaktır.

SSS (Sıkça Sorulan Sorular)

Yapay zeka (AI) nedir?

Yapay zeka (AI), insan zekasını taklit eden bilgisayar sistemlerinin geliştirilmesi ve incelenmesidir. AI sistemleri, öğrenme, problem çözme, karar verme ve dil anlama gibi insan benzeri yeteneklere sahip olabilir.

Makine öğrenimi (ML) nedir?

Makine öğrenimi (ML), bilgisayarların açıkça programlanmadan verilerden öğrenmesini sağlayan bir yapay zeka alt dalıdır. ML algoritmaları, verileri analiz ederek örüntüler bulur ve gelecekteki veriler hakkında tahminlerde bulunur.

Derin öğrenme (DL) nedir?

Derin öğrenme (DL), yapay sinir ağları kullanarak karmaşık problemleri çözmeyi amaçlayan bir makine öğrenimi alt dalıdır. DL algoritmaları, büyük miktarda veri üzerinde eğitilerek yüksek doğruluklu sonuçlar elde edebilir.

Doğal dil işleme (NLP) nedir?

Doğal dil işleme (NLP), bilgisayarların insan dilini anlamasını, yorumlamasını ve üretmesini sağlayan bir yapay zeka alanıdır. NLP, metin analizi, çeviri, chatbotlar ve sesli asistanlar gibi uygulamalarda kullanılır.

Etik yapay zeka (Ethical AI) nedir?

Etik yapay zeka (Ethical AI), yapay zeka sistemlerinin adil, şeffaf, güvenilir ve insan haklarına saygılı olmasını sağlamayı amaçlayan bir yaklaşımdır. Etik yapay zeka, veri gizliliği, ayrımcılık ve önyargı gibi konulara odaklanır.

2025 yılında yapay zeka alanında hangi zorluklar bekleniyor?

2025 yılında yapay zeka alanında veri gizliliği, etik sorunlar, işsizlik, güvenlik açıkları ve yetenek eksikliği gibi zorlukların yaşanması bekleniyor. Bu zorlukların üstesinden gelmek için hükümetlerin, şirketlerin ve araştırmacıların işbirliği yapması gerekiyor.

Güneydoğu Asya ve Güney Asya’da önde gelen bir varlık yönetim şirketi olan Mirae Asset Global Investments, yapay zeka (AI) destekli arama motoru Perplexity AI’ye yaklaşık 150 milyar won (110 milyon dolar) yatırım yaparak, şirketin 20 milyar dolarlık değerlemesine katkıda bulundu. Bu yatırım, Samsung Electronics ve SK Telecom gibi Güney Koreli devlerin ardından geliyor ve Perplexity’nin hızlı büyümesini yansıtıyor. 2022’de kurulan startup, yıllık gelirini 100 milyon dolara aşmış durumda ve Google’a rakip olarak konumlanıyor. Bu makale, Mirae Asset’in Perplexity AI’ye yatırımını, şirketin fonlama tarihini, Güney Kore’nin AI ekosistemindeki rolünü ve sektördeki etkilerini detaylı bir şekilde inceliyor.

Mirae Asset’in Perplexity AI Yatırımı: Stratejik Bir Hamle

Mirae Asset Global Investments Co., ABD kolu aracılığıyla Perplexity AI Inc.’e 110 milyon dolarlık yatırım yaptı. Bu, şirketin Temmuz 2025’teki 18 milyar dolarlık değerlemesinden sonra 20 milyar dolara ulaşmasını sağlayan son fonlama turunun bir parçası. Fonlama turunun toplam büyüklüğü açıklanmadı, ancak Perplexity’nin son aylarda 200 milyon dolarlık ek sermaye topladığı biliniyor.

Yatırımın Arka Planı ve Zamanlaması

Yatırım, 25 Eylül 2025’te duyuruldu ve Mirae Asset’i Perplexity’nin hissedarları arasına kattı. Şirket, San Francisco merkezli Perplexity’yi, gerçek zamanlı web araması ile büyük dil modellerini (LLM’ler) birleştiren yenilikçi bir AI arama motoru olarak görüyor. Bu hamle, Mirae Asset’in AI sektöründeki agresif stratejisini yansıtıyor; grup, Kore’deki finansal hizmetler arasında en aktif AI yatırımcılarından biri.

Mirae Asset’in kurucusu ve başkanı Park Hyeon-joo, geçen yıl grup genelinde akıllı bir AI platformu kurmayı hedeflediklerini belirtmişti. Bu platform, yatırım ürünlerini daha düşük ücretlerle sunmayı amaçlıyor ve Perplexity yatırımı, bu vizyonun bir uzantısı. Yatırım, Mirae Asset’in ABD’deki AI birimi WealthSpot’un New York’ta açılmasıyla da uyumlu; bu birim, robo-danışmanlık hizmetlerini genişletmeyi hedefliyor.

Perplexity’nin Güney Kore Bağlantıları

Perplexity, Güney Koreli yatırımcılarla güçlü bağlara sahip. Samsung Electronics’in ABD yatırım kolu Samsung Next, 2024’te miktarı açıklanmayan bir yatırım yaptı. SK Telecom ise Eylül 2024’te 10 milyon dolarlık yatırım yaparak, Perplexity’nin arama motorunu kendi AI asistanı A.Dot’a entegre etti. Bu işbirliği, SK CEO’su Ryu Young-sang ve Perplexity CEO’su Aravind Srinivas’in ortak basın toplantısında duyuruldu.

Aşağıdaki tablo, Perplexity’nin Güney Kore bağlantılarını özetliyor:

Veri kaynakları: KED Global ve SK Telecom duyuruları (2025).

Bu yatırımlar, Güney Kore’nin AI ekosistemindeki liderliğini güçlendiriyor; ülke, çip tasarımı ve LLM geliştirme gibi alanlarda küresel oyunculara ev sahipliği yapıyor.

Perplexity AI’nin Fonlama Tarihi: Hızlı Büyüme ve Değerleme Atlama

Perplexity AI, 2022’de Aravind Srinivas, Denis Yarats, Johnny Ho ve Andy Konwinski tarafından kuruldu. Şirket, AI tabanlı bir “cevap motoru” olarak, kullanıcı sorgularına gerçek zamanlı, kaynaklı yanıtlar veriyor. Kuruluşundan bu yana, toplam 1.5 milyar dolardan fazla fon topladı ve değerlemesi hızla yükseldi.

Ana Fonlama Turları ve Değerlemeler

Perplexity’nin büyümesi, seri fonlamalarla desteklendi:

• Seed Round (Eylül 2022): 3.1 milyon dolar, Elad Gil ve Nat Friedman liderliğinde. Yatırımcılar arasında Yann LeCun (Meta) ve Andrej Karpathy (OpenAI) yer aldı.
• Series A (Mart 2023): 25.6 milyon dolar, New Enterprise Associates (NEA) liderliğinde. Değerleme: 121 milyon dolar.
• Series B (Ocak 2024): 73.6 milyon dolar, IVP liderliğinde. Değerleme: 520 milyon dolar.
• Series C (Mart 2024): 62.7 milyon dolar, değerleme 1 milyar dolar.
• Temmuz 2025: 500 milyon dolar, Accel liderliğinde. Değerleme: 14 milyar dolardan 18 milyara yükseldi.
• Eylül 2025: 200 milyon dolar, değerleme 20 milyar dolara ulaştı. Mirae Asset dahil yeni yatırımcılar.

Toplam fon: 1.71 milyar dolar, 116 yatırımcıdan (IVP, NEA, Nvidia, Jeff Bezos, SoftBank). Yıllık gelir: 100 milyon doları aştı (Mart 2025). ARR: 150 milyon dolara yaklaştı.

Aşağıdaki tablo, Perplexity’nin değerleme evrimini gösteriyor:

Veri kaynakları: Crunchbase, PitchBook ve TechCrunch (2025).

Bu büyüme, Perplexity’nin Chrome’u 34.5 milyar dolara satın alma teklifini de yansıtıyor; teklif, Google’a karşı antitröst davalarında gündeme geldi.

Perplexity AI: AI Arama Motoru Olarak Yenilikçi Yaklaşım

Perplexity, geleneksel arama motorlarından farklı olarak, LLM’leri web aramasıyla entegre ederek sohbet tabanlı, kaynaklı yanıtlar sunuyor. Ücretsiz sürümünün yanı sıra Pro abonelik, gelişmiş modeller ve özellikler sağlıyor. Şirket, 75 milyon sorgu işledi ve aylık aktif kullanıcı sayısını hızla artırdı.

Teknolojik Özellikler ve Rekabet Avantajı

• Gerçek Zamanlı Kaynaklama: Yanıtlar, güncel web verilerine dayalı ve alıntılı.
• Sohbet Arayüzü: Takip soruları ve sesli arama desteği.
• Kurumsal Araçlar: Pro tier, veri analizi ve entegrasyonlar için.

Perplexity, Google ve Bing’e rakip; ancak telif hakkı ihlalleri (BBC, NYT) ve içerik kazıma iddialarıyla karşı karşıya. Buna rağmen, 2025’te Seul’de ilk fiziksel mağazası “Cafe Curious”ı açtı.

Örnek kullanım senaryoları:

1. Araştırma: Akademik sorgulara kaynaklı özetler.
2. İş Uygulamaları: Gerçek zamanlı pazar analizi.
3. Günlük Kullanım: Kişiselleştirilmiş haber özetleri.

Mirae Asset’in AI Yatırımları: Güney Kore’de Liderlik

Mirae Asset, Kore’deki AI yatırımlarında öncü. Grup, 1997’de kurulan ilk hisse senedi mutual fonuyla tanınıyor ve Asya’da güçlü bir varlık.

Öne Çıkan AI Yatırımları

• Rebellions Inc.: Koreli AI çip tasarımcısı.
• Upstage: LLM tabanlı AI modeli geliştiricisi.
• Moloco Inc.: AI tabanlı reklam şirketi.
• Global X AI ETF’ler: AI altyapı ve teknoloji ETF’leri (örneğin, GXIG ve AI Infrastructure ETF).

Mirae Asset, 2024 sonunda 256 milyar dolarlık AUM’a sahip; AI, büyüme motoru. Hindistan’da 23 milyar dolar AUM ile dokuzuncu sırada. Robo-danışmanlar, %14.76 yıllık getiri sağlıyor.

Aşağıdaki liste, Mirae Asset’in AI odaklı ürünlerini gösteriyor:

1. WealthSpot (ABD): Robo-danışmanlık birimi.
2. Stockspot (Avustralya): Satın alınan AI robo-danışman.
3. AI ETF’ler: ABD tahvilleri ve AI altyapısı için.
4. Pension Robo-Advisors: Emeklilik yatırımları için.

Yatırımın Sektörel Etkileri ve Gelecek Beklentileri

Bu yatırım, Güney Kore’nin AI’ye 2025’te 10 milyar dolarlık fon ayırdığını yansıtıyor; Mirae Asset, bu dalgada lider. Perplexity, Samsung ve SK ile entegrasyonları genişletebilir; örneğin, Galaxy cihazlarında AI arama.

Gelecekte, Perplexity’nin değerlemesi 25 milyar dolara çıkabilir; Mirae Asset, AI platformunu küresel yayacak. Ancak, telif davaları risk taşıyor.

SSS (Sıkça Sorulan Sorular)

Mirae Asset’in Perplexity’ye yatırımı ne kadar ve ne zaman yapıldı?

Yaklaşık 110 milyon dolar, Eylül 2025’te; değerleme 20 milyar dolar.

Perplexity AI’nin toplam fonlaması ne kadar?

1.71 milyar dolar, 116 yatırımcıdan.

Perplexity’nin Güney Kore bağlantıları neler?

Samsung Next ve SK Telecom yatırımları; A.Dot entegrasyonu.

Mirae Asset’in diğer AI yatırımları hangileri?

Rebellions, Upstage, Moloco ve AI ETF’ler.

Perplexity’nin değeri neden hızla arttı?

Yıllık gelir 100 milyon doları aştı; Google’a rakip AI arama.

Bu yatırımın Güney Kore AI ekosistemine etkisi nedir?

Koreli yatırımcıları küresel AI’ye bağlar; 10 milyar dolarlık fonlama dalgasını hızlandırır.

Kaynaklar

1. KED Global, “Mirae Asset invests $110 mn in Perplexity AI at valuation of $20 bn,” 2025.
2. Coinpaper, “Perplexity Raises $200 Million as Valuation Hits $20 Billion,” 2025.
3. TechCrunch, “Perplexity reportedly raised $200M at $20B valuation,” 2025.
4. The Information, “Perplexity Finalizes $20 Billion-Valuation Round,” 2025.
5. Business Insider, “AI startup Perplexity is raising more money at a $20 billion valuation,” 2025.
6. Reuters, “Perplexity finalizes $20 billion valuation round,” 2025.
7. WebProNews, “Perplexity AI Hits $20B Valuation in $500M Funding Push,” 2025.
8. The Outpost, “Perplexity AI Secures $200M Funding, Reaching $20B Valuation,” 2025.
9. StartupHub, “Perplexity AI Secures $200M at $20B Valuation,” 2025.
10. Wikipedia, “Perplexity AI,” 2025.
11. Tracxn, “Perplexity – 2025 Company Profile,” 2025.
12. Technology Magazine, “How Perplexity AI Boomed From US$500m to US$9bn,” 2024.
13. Crunchbase, “Perplexity – Financial Details,” 2025.
14. PitchBook, “Perplexity AI 2025 Company Profile,” 2025.
15. Crunchbase, “Perplexity – Company Profile & Funding,” 2025.
16. Business Insider, “AI startup Perplexity is raising more money at a $20 billion valuation,” 2025.
17. Perplexity, “Perplexity raises Series A funding round,” 2023.
18. TechCrunch, “Perplexity is raising $250M+ at a $2.5B-$3B valuation,” 2024.
19. Mirae Asset, “Invest in Global X Artificial Intelligence & Technology ETF,” 2025.
20. KED Global, “Korea’s Mirae Asset to open AI business unit in New York,” 2024.
21. The Korea Herald, “Mirae Asset launches first AI-powered ETF,” 2025.
22. Mirae In the News, “Korea’s Mirae Asset to open AI business unit in New York,” 2024.
23. PRNewswire, “Mirae Asset Expands AI-Themed ETF Offerings,” 2025.
24. KED Global, “AI to drive Mirae Asset’s next-phase growth,” 2024.
25. Mirae Asset, “Global Innovative Asset Manager,” 2025.
26. The Korea Herald, “Mirae Asset chairman targets Indian market growth with ETFs, AI,” 2025.

Güneydoğu ve Güney Asya’da faaliyet gösteren Axiata Grubu, otonom ağlar (AN) ve yapay zeka (AI) entegrasyonuyla ağ altyapısını dönüştürmeyi hedefliyor. Grup, 175 milyondan fazla aboneye sahip ve Dialog, XLSmart, Celcomdigi ile Robi gibi operatörleri yönetiyor. Grup CCO’su Thomas Hundt’a göre, bu strateji finansal performansı %20-30 oranında artırabilir. Ancak, tedarikçilerin veri gizliliği, veri yönetiminin karmaşıklığı ve yetenekli personel eksikliği gibi üçlü tehditler, Axiata’nın AI-native telekom operatörü olma yolunu zorlaştırıyor. Bu makale, Axiata’nın A3 (Axiata AN ve AI) stratejisini, sunduğu fırsatları ve karşılaştığı zorlukları, 2025 itibarıyla sektör trendleri ışığında detaylı bir şekilde inceliyor.

Axiata Grubu’nun AI ve Otonom Ağ Stratejisi: A3 Mimarisi Nedir?

Axiata Grubu, telekom sektöründe AI’nin dönüştürücü gücünü erken benimseyen şirketlerden biri. Aralık 2024’te duyurulan A3 (Axiata Autonomous Network ve AI) stratejisi, grubun ağ altyapısını ve operasyonlarını yeniden yapılandırmayı amaçlıyor. Bu strateji, otonom ağların (AN) ve AI’nin entegrasyonuyla, maliyetleri düşürmeyi, verimliliği artırmayı ve yeni gelir kaynakları yaratmayı hedefliyor.

A3 Mimarisi’nin Temel Özellikleri

A3 mimarisi, modüler, açık ve ölçeklenebilir bir yapıya dayanıyor. Ana unsurları şöyle:

• Açıklık ve Programlanabilirlik: Ağ bileşenleri, farklı tedarikçilerden entegre edilebilir hale getiriliyor, bu da yenilikçiliği teşvik ediyor.
• Maliyet Verimliliği: Mevcut varlıkların akıllı planlamasıyla CapEx (sermaye harcamaları) optimizasyonu sağlanıyor.
• AI-Native Tasarım: AI, ağ yönetiminin temel bir parçası olarak entegre ediliyor; örneğin, intent-based networking ile kullanıcı ihtiyaçlarına göre kaynaklar dinamik olarak tahsis ediliyor.
• TMF/Open Digital Architecture (ODA) Uyumluluğu: TM Forum standartlarına göre, hizmet yönetimi ve orkestrasyonu (SMO) katmanları ekleniyor.
• Ölçeklenebilirlik: Grup genelinde 175 milyon aboneye hitap eden bir yapı, hızlı büyümeye uyum sağlıyor.

Thomas Hundt, FutureNet Asia 2025’te Fierce Network’e verdiği demeçte, “Son birkaç yılda CapEx optimizasyonu ve mevcut varlıkların değerini maksimize etmek için büyük adımlar attık. AI ile güçlendirilmiş intent-based ağlar, doğru kaynağı doğru zamanda sunarak %20-30’luk bir iyileşme potansiyeli taşıyor,” dedi. Bu, ağ uptime’ını ve kaynak optimizasyonunu artırarak finansal kazanımları doğrudan etkileyecek.

Aşağıdaki tablo, A3 mimarisinin ana bileşenlerini ve faydalarını özetliyor:

Veri kaynakları: Axiata resmi belgeleri ve Hundt röportajı (2025).

Axiata AI Girişimi: Dört Sütunlu Dönüşüm Programı

Bir yıldan az bir süre önce başlatılan Axiata AI programı, AI-native telekom temellerini atıyor. Program, dört temel sütuna dayanıyor:

1. İnsan Kaynakları: Yetenek geliştirme ve AI odaklı eğitim programları.
2. Altyapı: Veri mimarisi ve bulut tabanlı depolama.
3. AI Fabrikası: 50’den fazla kullanım senaryosunun geliştirildiği bir merkez; şu anda operasyonel.
4. Yönetişim: Veri güvenliği, etik ve uyumluluk standartları.

Şu ana kadar uygulanan kullanım senaryoları arasında anomali tespiti, enerji tasarrufu ve ölçekli kule dijital ikizleri yer alıyor. Hundt, “SMO’yu bu yıl sonuna kadar devreye almayı ve 2026 sonunda operasyonel hale getirmeyi hedefliyoruz. Bu, geleneksel SON’ları (self-organizing networks) değiştiren rApps ekosistemiyle büyük bir avantaj sağlayacak,” diye belirtti. Küresel olarak sınırlı SMO deployments olmasına rağmen, Axiata bu alandaki öncülerden biri olmayı planlıyor.

XL Axiata gibi grup şirketleri, AI’yi dijital dönüşümde kullanıyor: Enerji tüketimini azaltarak karbon ayak izini düşürmüş, NPS’yi (Net Promoter Score) 5-6 puan artırmış. Bu, A3 stratejisinin pratik uygulamalarını gösteriyor.

Otonom Ağlar ve AI’nin Telekom Sektöründeki Dönüştürücü Potansiyeli

2025’te telekom sektörü, AI ve otonom ağlarla yeniden şekilleniyor. Ericsson ve TM Forum gibi kurumlar, AI ajanlarının seviye 5 otonom ağlara geçişi hızlandırdığını belirtiyor. Axiata’nın yaklaşımı, bu trendle uyumlu: Ağ optimizasyonu, müşteri deneyimi ve operasyonel verimlilikte %20-30’luk kazanımlar vaat ediyor.

Finansal ve Operasyonel Kazanımlar

AI, telekom operatörlerine şu faydaları sunuyor:

• Ağ Optimizasyonu: Gerçek zamanlı kaynak tahsisiyle downtime’ı %30 azaltma.
• Müşteri Deneyimi: Hiper-personalleştirme ile churn oranlarını düşürme; örneğin, AI tabanlı önerilerle NPS artışı.
• Yeni Gelir Kaynakları: 5G ve Open RAN entegrasyonuyla özel ağlar ve edge computing hizmetleri.

TM Forum’un Catalyst Awards’unda Axiata, AI tabanlı yeşil 5G projeleriyle ödüllendirildi; bu, enerji verimliliğini artırarak sürdürülebilirlik hedeflerine katkı sağlıyor.

Aşağıdaki liste, Axiata’nın mevcut AI kullanım senaryolarını örnekliyor:

1. Anomali Tespiti: Ağ arızalarını önceden öngörerek kesinti süresini minimize etme.
2. Enerji Tasarrufu: Kulelerde AI optimizasyonuyla %15-20 elektrik tasarrufu.
3. Dijital İkizler: Sanal modellerle altyapı simülasyonu, bakım maliyetlerini düşürme.
4. SMO ve rApps: 2026’ya kadar tam orkestrasyon, geleneksel SON’lara göre %25 verimlilik artışı.

Bu senaryolar, Axiata’nın 175 milyon aboneye ölçekli faydalar sağlamasını sağlıyor.

Axiata’nın AI Yolundaki Üçlü Tehdit: Tedarikçiler, Veri ve İnsan Kaynakları

Axiata’nın AI-native operasyonlara geçişi, üç ana zorlukla karşı karşıya: Tedarikçi direnci, veri yönetimi karmaşıklığı ve yetenek açığı. Hundt, “Bu üçlü tehdit, vizyonumuzu realize etmemizi engelleyebilir,” diyor.

Tedarikçi Sorunu: Veri Kara Kutularına Karşı Sert Tutum

Axiata, veri erişimini kısıtlayan tedarikçilere tolerans göstermiyor. Hundt, “Veriyi her zaman erişilebilir kılan tedarikçiler dışında, Axiata’da geleceği olmayacak,” diye vurguluyor. 2025’te, Open RAN ve çoklu vendor entegrasyonunda yavaş ilerleme, bu sorunu sektörel hale getiriyor; Deloitte, yeni büyük deployments’in 2025’te sınırlı kalacağını öngörüyor.

Sektör genelinde, vendor lock-in ve veri silosları, AI entegrasyonunu engelliyor. Accenture’a göre, %76’sı AI beceri eksikliğinden etkilenen CSP’ler (Communication Service Providers), tedarikçi işbirliğini önceliklendirmeli.

Veri Yönetimi: Birleşik Veri Okyanusu İnşası

Veri, AI’nin yakıtı; ancak telekomda heterojen kaynaklar (ağ, müşteri, telemetri) birleşik bir “veri okyanusu” gerektiriyor. Hundt, “Gerçek zamanlı erişim ve akıllı depolama, maliyetleri artırmadan monetizasyon fırsatları yaratır – örneğin hiper-personalleştirme,” diyor. Elastic’ın 2025 araştırması, veri hacminin ve hızının geleneksel altyapıları aştığını, karar alma gecikmelerine yol açtığını belirtiyor.

Sektörel zorluklar:

• Veri Kalitesi: Eksik veya hatalı veriler, AI modellerini bozuyor.
• Güvenlik ve Uyumluluk: GDPR benzeri düzenlemeler, veri paylaşımını kısıtlıyor; %67’si karmaşık veri yönetimini en büyük engel olarak görüyor.
• Maliyet: Depolama ve orkestrasyon, exabyte seviyesinde veri trafiğiyle (2033 projeksiyonu) artıyor.

Axiata, API-first mimarilerle veri modernizasyonuna odaklanıyor.

İnsan Kaynakları: Yetenek Açığı ve Eğitim İhtiyacı

Hundt’un ifadesiyle, “İnsan yoksa, AI ve veri de yok.” Telekomda %72’si AI, veri analitiği ve siber güvenlikte yetenek eksikliği yaşıyor; bu oran 2023’ten %69’dan yükselmiş. Axiata, gelişmekte olan pazarlarda (ASEAN) eğitim altyapısının yetersizliğinden etkileniyor.

McKinsey, telco’ların veri mühendisleri, bilim insanları ve AI ürün yöneticileri için yeniden eğitim ve işe alım yapması gerektiğini vurguluyor. Axiata, lisansüstü programlara yatırım yaparak telco-spesifik AI yeteneklerini geliştiriyor.

Aşağıdaki tablo, üçlü tehdidin sektörel etkilerini karşılaştırıyor:

Telekom Sektöründe AI’nin Geleceği: Fırsatlar ve Stratejiler

2025’te AI, telekomu agentik sistemlerle dönüştürüyor: %42’si müşteri hizmetlerinde, %42’si otonom ağ yönetiminde kullanıyor. Axiata, FutureNet Asia 2025 gibi etkinliklerde (Singtel CTO Jorge Fernandes ile panel) bu trendleri tartışıyor.

Gelecek Trendler ve Çözümler

• Agentik AI: Otonom karar alma; Ericsson, seviye 5 AN’lara geçişi öngörüyor.
• Sürdürülebilirlik: Yeşil 5G ile enerji tasarrufu; Axiata, Huawei ile projelerde lider.
• Yetenek Geliştirme: %76’sı 3 yıl içinde yeniden eğitim planlıyor (Accenture).

Axiata, vendor’larla ortaklıkları güçlendirerek ve eğitim yatırımlarını artırarak bu tehditleri aşmayı hedefliyor.

SSS (Sıkça Sorulan Sorular)

Axiata’nın A3 stratejisi nedir ve ne gibi faydalar sağlar?

A3 (Axiata AN ve AI), otonom ağlar ve AI entegrasyonuyla ağ altyapısını dönüştürür. %20-30 finansal iyileşme, uptime artışı ve kaynak optimizasyonu sağlar.

Axiata, AI-native telekom olmak için hangi kullanım senaryolarını uyguladı?

Anomali tespiti, enerji tasarrufu ve kule dijital ikizleri gibi 50 senaryo operasyonel. SMO, 2026’ya kadar devreye girecek.

Telekom sektöründe AI’nin en büyük zorlukları nelerdir?

Veri kalitesi, yetenek açığı ve vendor lock-in. 2025’te %72’si AI beceri eksikliği yaşıyor.

Thomas Hundt, tedarikçi sorununa nasıl yaklaşıyor?

Veri kara kutularına toleranssız; uyumlu olmayan vendor’ların geleceği yok.

Axiata’nın AI programı dört sütuna nasıl dayanıyor?

İnsan, altyapı, AI fabrikası ve yönetişim. Bu, 175M aboneye ölçekli dönüşüm sağlıyor.

2025’te telekom AI trendleri neler?

Agentik AI, yeşil 5G ve hiper-personalleştirme. Open RAN yavaş ilerlese de, AI optimizasyonu hızlanıyor.

Kaynaklar

1. Fierce Network, “Axiata’s AI ambition faces triple threat: Vendors, data, people,” 2025.
2. Axiata, “A3 Autonomous AI Network,” PDF, 2025.
3. Ericsson, “Agentic AI: Pathway to autonomous network level 5,” 2025.
4. Axiata, “Innovations,” 2025.
5. XL Axiata, “Drives Digital Transformation with AI,” 2024.
6. RADCOM, “Highlights of DTW Ignite 2025,” 2025.
7. TM Forum, “Catalyst Awards,” 2025.
8. FutureNet World, “Thomas Hundt Profile,” 2024-2025.
9. FutureNet Asia 2025, “Event Overview,” 2025.
10. Telecom Review Asia, “FutureNet Asia 2025,” 2025.
11. Ancient Global, “AI in telecom industry in 2025,” 2025.
12. IoT Now, “Challenges and opportunities for telecoms in the age of AI,” 2025.
13. Accenture, “AI-Powered Trends Reshaping Telecom in 2025,” 2025.
14. HRD, “Network Evolution: Transforming Telecom Leadership for the AI Era,” 2025.
15. Subex, “AI Trends in Telecom 2025,” 2024.
16. McKinsey, “Scaling the AI-native telco,” 2025.
17. Deloitte, “2025 telecom industry outlook,” 2025.
18. IBM, “Telecommunications in the AI era,” 2025.
19. Elastic, “AI in the telecommunications industry: Overcoming foundational data challenges,” 2025.